تبرستان به سبب جغرافیای گوناگون آن که شامل جلگه ها، علفزارها، بیشه ها و جنگل ها با صدها گونه گیاهی منحصر به فرد در جهان است و آب و هواهای گوناگون از سواحل شنی با پست ترین نقطه, تا کوهستان های ناهموار و پوشیده از برف البرز با داشتن یکی از هفت آتشفشان معروف دنیا، کوه دماوند، شناخته شده است. رشته کوه های البرز همچون سدی بلند تبرستان را به دو قسمت جلگه ای و کوهستانی تقسیم نموده و آن را از قسمت داخلی ایران جدا می سازد. قسمتی از البرز غربی و تمام البرز مرکزی و بخشی از البرز شرقی در محدوده این استان قرار دارد. شیب زمین از منطقه کوهستانی به سوی جلگه و دریا کاهش می یابد. رشته کوه های البرز دارای رشته کوه های فرعی است که از جنوب به شمال و یا به موازات دریا کشیده شده است. پیدایش هر آبادی با توجه به نکات قوت هریک از عوامل طبیعی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل می گیرد. محیط بومی تبرستان به دلیل ویژگی های خاص اکولوژیکی از ساختارهای متنوعی برخوردار می باشد. عواملی چون آب و هوا، شرایط پستی و بلندی و وضعیت فیزیکی زمین، منابع آب و سایر عوامل طبیعی هریک در شکل گیری و روند حیات آنها اعم از مسکن، خوراک، پوشاک و تولید، تاثیر خاص خود را بر جای می گذارند. در بخش معماری دانشنامه تبرستان و مازندران، به بررسی اصولی می پردازیم که در معماری غالب بخش های تبرستان قابل مشاهده است.
