1403/01/09
بتول مهدوی

بتول مهدوی

مرتبه علمی: استادیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکدۀ ادبیّات و زبان‌های خارجی
نشانی:
تلفن: 01135305160

مشخصات پژوهش

عنوان
بررسی آموزه های اخلاقی آفرین نامۀ ابوشکور بلخی با نگاهی به میزان تأثیر آن بر قابوس نامه
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
ادب تعلیمی، آفرین نامه، قابوس نامه، آموزه های تعلیمی، اخلاق ایران باستان.
سال 1397
مجله پژوهشنامه ادبيات تعليمي
شناسه DOI
پژوهشگران بتول مهدوی ، فاطمه تقی زاده

چکیده

مثنوی آفرین نامۀ ابوشکور بلخی از آثار تعلیمی قرن چهارم و موضوع آن اخلاق و پند و اندرز است. هرچند بخش های زیادی از این مثنوی از میان رفته، همین مقدار اندک، گواه بر استادی و مهارت شاعر آن در عرصۀ ادبیات تعلیمی است. در جستار پیش رو، ابتدا ناظر به دلالت ها و نشانه های زبانی و تصویری، آموزه های تربیتی آفرین نامه با بسیاری از کتاب های اخلاقی پیش از اسلام تطبیق داده شد؛ حاصل کار حاکی از آن است که توصیه های حکمی آفرین نامه، متأثر از اندرزهای پیش از اسلام، به ویژه آموزه های اخلاقی دورۀ ساسانیان است. پس از ابوشکور، نویسندگان و شعرای بسیاری آفرین نامه را سرمشق کار خود قرار داده اند؛ از جملۀ این نویسندگان می توان عنصرالمعالی کیکاوس را نام برد که در نگارش اثر ارزشمند خود، قابوس نامه، به آفرین نامۀ ابوشکور نظر داشته است. گام دیگر پژوهش حاضر، نقد و بررسی آموزه های اخلاقی مشترک آفرین نامه و قابوس نامه از حیث محتوایی، زبانی و بلاغی است. مؤلفه های تربیتی آفرین نامه به سه شکل در قابوس نامه نمود یافته است: بخشی از ابیات آفرین نامه عیناً در قابوس نامه تضمین شده است، قسمتی دیگر شامل مضامین و پیام اخلاقی مشترکی است که از حیث زبانی وبیانی و تصویری نیز به سبب تشابهات بسیار، خواننده را به اقتباس عنصرالمعالی از بوشکور و یا بهره گیری آن دو از آبشخوری واحد راهنمایی می کند؛ افزون بر موارد یادشده، بخشی از آموزه های این دو اثر، فقط به لحاظ محتوایی مشترک اند. واژه های کلیدی ادب تعلیمی، آفرین نامه، قابوس نامه، آموزه های تعلیمی، اخلاق ایران باستان.