اقتصاد کشاورزی ایران در دوره قاجار درپی ادغام در مناسبات بازارجهانی نظام سرمایهداری از شیوهتولید معیشتی به شیوهتولید تجاری تغییر کارکرد داد. تجاری شدن شیوهتولید کشاورزی در ایران که سرنوشت محتوم اقتصادی بسیاری از جوامع توسعهنیافته بود طی سالهای 1309تا1316 دچار وقفه شد. این وقفه ناشی از تغییر شیوهتولید کشاورزی ایران از کشاورزی تجاری به کشاورزی صنعتی بود. بدین ترتیب اقتصاد کشاورزی ایران برای نخستینبار طی سالهای 1309تا1316 شاهد ظهور و افول شیوه تولیدی جدیدی بود که از میتوان به عنوان کشاورزی صنعتینام برد.بر این اساس مقاله پیشرو در صدد است تا با استفاده از روش تاریخی و با بکار گیری اسناد و مدارک آرشیوی و روزنامه ها و مجلات عصر پهلویاول به بررسی چرائی چگونگی ظهور و افول کشاورزی صنعتی در سالهای 1309تا 1316 بپردازد. دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد که گرایش حکومت به ایجاد صنایع ماشینی جهت تولید کالاهای مصرفی موجبات ظهور کشاورزی صنعتی با هدف توسعه کشت مواداولیه کشاورزی مورد نیاز صنایع مانند چغندر، چای، پنبه و توتون گردید. افول کشاورزی صنعتی نیز نتیجه الزام ایران به صدور مواداولیه کشاورزی مورد نیاز صنایع آلماننازی درپی انعقاد پروتکلهای محرمانه مبادلات تجاری میان دو کشور بود.
