شرایط اقلیمی و جغرافیائی ایران، ایجاد تمرکز سیاسی را به یک ضرورت تاریخی برای حفظ نظم و آرامش در جامعه تبدیل کرد. این ضرورت در سالهای پس از جنگ جهانی اول، تحت تأثیر تحولات جهانی و داخلی ایران بیشتر احساس می شد. تحقق این امر نیازمند ایجاد نهادها و ابزارهائی چون ارتش، نظام های اداری و آموزشی جدید و شبکه حمل و نقل بود. ایجاد این نهادها و ابزارها نیاز به صرف هزینه های زیاد داشت. لذا حکومت ناچار بود تمام منابع اقتصادی کشور را در اختیار بگیرد و به سیاستگذاری اقتصادی بپرازد. ماهیت خودکامانه حکومت انجام چنین کاری را آسان می کرد. در چنین وضعی، اگرچه حکومت می توانست سیاست های اقتصادی را در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز خود بکارگیرد. اما وابستگی اقتصاد ایران به بازارجهانی نظام سرمایه داری، و تاثیرپذیری اقتصاد ایران از تحولات بازارجهانی موجب می شد تا حکومت به تنها عامل تصمیم گیرنده در سیاست های اقتصادی تبدیل نشود.
