فرهنگ، نمود شخصیت انسانها و جوامع آنها است که جنبه های اعتقادی، عبادی، اجتماعی، اخلاقی و دیگر امور آنها را به نمایش می گذارد؛ اگر بخواهیم درجۀ ضرورت غذا، آب و اکسیژن را نمره گذاری نماییم رتبت اکسیژن در صدر آنها قرار می گیرد زیرا اگر چند صباحی غذا یا آب نخورده باشیم بلکه بتوانیم دوام بیاوریم ولی اگر هوا (اکسیژن) را دقایقی اندک به خود نرسانیم از کار می افتیم؛ فرهنگ به فرمایش مقام معظم رهبری به مانند اکسیژن است که آن را استنشاق می کنیم. نهج البلاغه کتابی است که برخی از فرمایشات امام علی(ع) در قالب خطبه، نامه و حکمت در آن جمع آوری شده است و امام (ع) در آن از موضوعات مختلف از جمله از فرهنگ و اقدامات و اصلاحات فرهنگی سخن به میان آورده است. پژوهش حاضر که بر روش توصیف و تحلیل استوار است ابتدا با تشریح فرهنگ عصر امام علی (ع) - که به بدی ها اقبال و از خوبی ها ادبار داشتند و ارزش ها دچار وارونگی شده و ناراستی ها راستی جلوه کرده بودند - پرداخته است سپس با استفاده از کلام امام علی (ع)، روش های امام (ع) را در اقدامات و اصلاحات فرهنگی چون تبیین و تبلیغ دین اسلام، تشریح آداب معاشرت، عدالت فراگیر، علم آموزی، اندیشه ورزی، توجّه به تعلیم و تربیت، مقابله با اندیشه های انحرافی و... احصاء و تشریح نموده است تا در جوامع انسانی از جمله جامعۀ اسلامی ایران بکار آید.
