1403/01/10
فتانه محمودی

فتانه محمودی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: -
تلفن: 01135302720

مشخصات پژوهش

عنوان
مطالعه نقش مایه اسارت در منسوجات دوره شاه طهماسب با رویکرد جامعه شناسی تاریخی تدا اسکاچپول
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
منسوجات صفوی، شاه طهماسب، نقش اسارت، جامعه شناسی تاریخی
سال 1400
مجله پژوهش هنر
شناسه DOI
پژوهشگران فاطمه نصیری ، محمدتقی آشوری ، فتانه محمودی

چکیده

موضوع اسارت رایج­ترین موضوع منسوجات دوره شاه طهماسب در نیمه سده­ دهم ه ق است. تدقیق در دلایل نقش­اندازی نقش­مایه اسارت بر این منسوجات نشان می­دهد که مقاصد مهمی در پس شکل­گیری این نقش نهفته است. بررسی این موضوع زمانی اهمیت می­یابد که نمونه­های قابل توجهی از آن­ها شناخته و تاریخ­گذاری شده­اند در صورتی که کمتر پیش­زمینه­ هنری از این موضوع تا این زمان وجود داشته است. همین امر انگیزه­ لازم برای انجام این پژوهش را فراهم می­آورد. بنابراین پرسشی که در این­جا مطرح می­گردد این است که علت اصلی نقش­­اندازی موضوع اسارت بر منسوجات دوره شاه طهماسب چه بوده است؟ پژوهش­های انجام شده تاکنون مهمترین علل شکل­گیری این نقش را لشکر­کشی­های پی­در­پی شاه طهماسب به گرجستان و دستیابی به تعداد کثیری اسرای مرد و زن و کودک دانسته­اند. اما با توجه به نقش­اندازی این موضوعات تنها بر منسوجات این دوره و عدم شکل­گیری آن بر هیچ زمینه هنری دیگر، ضرورت کنکاش بیشتر احساس می گردد که با دقت در تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره­ شاه طهماسب و تغییر رویکردهای حامی هنری نسبت به موضوعات سابق برای نقش­اندازی بر منسوجات و نیاز برای نمایش قدرت و نفوذ معنوی حاکم در منطقه می­­توان به این مهم دست یافت؛ از میان تمام وقایع دوره، اختلافات داخلی قزلباش­ها، توبه­ شاه طهماسب و رقابت با عثمانی در جنگ علیه کفار، ضمن محدودیت­های مذهبی در تصویرگری کتاب و همچنین نقش کاربردی منسوجات در مدیریت احساسات درونی فرد و جنبه تبلیغی این منسوجات در این نقش پذیری مؤثر بوده­اند. بدین ترتیب، پژوهش حاضر با رویکرد جامعه­شناسی تاریخی به تبیین چرایی و چگونگی شکل­گیری این نقش بر منسوجات دوره شاه طهماسب می­پردازد و نتیجه­ حاصل از این بحث نشان می­دهد که مجموعه­ای از عوامل بهم پیوسته در این دوره­، انگیزه­ جنگ با گرجستان را ایجاد نموده و پیرو آن موجب خلق و تولید این منسوجات تصویری گردیدند.