علی اصغر فیروزجائیان

توجه به مسائل مرتبط با آب به علت نقش آن در کمیت و کیفیت این عنصر حیاتی بسیار ضروری است. به رغم آنکه بخش اعظم سطح زمین را آب پوشانده، تنها بخش اندکی از آن برای بشر قابل استفاده است و در حقیقت تمام برنامه ریزی های جوامع بشری باید با توجه به این محدودیت ها صورت پذیرد. بنابراین بررسی این مسئله دارای اهمیت می باشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتار مصرف آب، به بررسی این مسئله پرداخته است. روش این تحقیق، پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ی محقق ساخته و جامعه ی آماری نیز شهروندان شهر بابل می باشد. حجم نمونه این تحقیق نیز شامل 384 نفر بوده است که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. چهارچوب نظری تحقیق، نظریه انگیزه حفاظت راجرز می باشد. بررسی توصیفی متغیر وابسته تحقیق (رفتار حفاظت، مصرف آب) نشان داد که 2/54 درصد از پاسخگویان، گاهی اوقات رفتار حفاظتی در مصرف آب داشتند. 1/28 درصد از آن ها همیشه رفتار حفاظتی در مصرف آب داشتند و فقط 1/17 درصد از آن ها اصلا در مصرف آب صرفه جویی نمی کردند. بررسی توصیفی متغیرهای مستقل، شدت(میزان تماس با مخاطره) ، آسیب پذیری محیط زیستی، هزینه های مسئولیت، خود-اثربخشی و مسئولیت پذیری، نشان داد که 9/52 درصد از پاسخگویان با متغیر شدت (میزان تماس با مخاطره، کمبود آب) بی نظر بودند. (4/71 درصد) از پاسخگویان با متغیر آسیب پذیری یعنی بحران آب موافق بودند. (9/65 درصد) از پاسخگویان با متغیر هزینه های مسئولیت موافق بودند. (4/84 درصد) از پاسخگویان با متغیر خود-اثربخشی موافق بودند. (3/45 درصد) از پاسخگویان گاهی اوقات نسبت به مسئله ی آب احساس مسئولیت می کردند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که، ضریب تعیین(ضریب کل مدل) برابر با 6/56 درصد است. و این بدان معناست که 6/56 درصد از تغییرات در متغیر وابسته (رفتارحفاظت، مصرف آب) توسط متغیرهای مستقل تحقیق پیش بینی و تبیین می شود. متغیر مسئولیت پذیری با بتای(583/0) قوی ترین و مهم ترین متغیر پیش بین و تبیین کننده ی رفتار حفاظت (مصرف آب) می باشد و این بدان معناست که با افزایش مسئولیت پذیری در افراد، رفتار حفاظت(مصرف آب)، نیز افزایش می یابد. با توجه به نتایج تحقیق، و اهمیت متغیر مسئولیت پذیری، با نهادینه کردن مسئولیت پذیری در کودکان از طریق خانواده، مدرسه و